Ođđa fitnodatdoalli Iris Orava: “Oažžu bargat iežas láhkai”
Iris Orava álggahii fysioterapiijafitnodaga Ohcejoga Áilegas-dálus skábmamánu loahpas. Liike ja muoto (sá. lihkastat ja hápmi) -nammasaš fitnodaga rahpandoaluin ledje olu olbmot ja ođđa fitnošeaddji válde vuostá buriin mielain. Seamma sajis doaibmá maiddái nubbi ođđa fitnošeaddji. Pekko Rauhala álggahii Pekon Palvelupuoti -nammasaš fitnodagas.
Iris lea oahpis jo máŋgga Ohcejoh olbmui, go son lea bargan dearvvasvuođaguovddáža fysioterapevtta sadjásažžan sullii beannot jagi.
– Fysioterapevtta skuvlejumi lassin lean dáidagiid kandi ja dál beasan ovttastahttit guktuid beroštumiid iežan fitnodagas, Iris Orava muitala iežas duogážis. – Aiddo dál leat čađaheamen bálvalushábmema kurssa ja lean beassan geavahit skuvlejumi ávkin iežan fitnodaga bránda ja materiálaid ráhkadeamis. Mu dáidaga sáhttá boahtteáiggis oastit fitnodaga neahttasiidduin.
Iris Orava lea riegádan Avvilis, nuba davvi guovlu lea álo leamašan su ruovttuguovlu.
– Vázzen Roavvenjárggas ámmátlogahaga ja gárvánin studeantan ja lihkadanrávvejeaddjin. Dan maŋŋá lohken fysioterapevtan Oulus. Oahpuid gaskkas bargen miehtá, bargen maiddái eará go iežan suorggi bargguid ja ássen maiddái Austrálias jahkebeali.
– Fárrejin Ohcejohkii, go bessen bargat fysioterapevtta sadjásažžan Laphas cuoŋománus 2024. Dalle bargguid ozadettiin bláđejin buot davvi guovllu heivvolaš bargobáikkiid, muhto Ohcejoga báiki lei áidna mii bázii mu millii. Ohcen deike ja mun válljejuvvojin.
– Go sadjásačča bargu nogai mannan gease, fertejin smiehttat maid čuovvovaččat áiggun. Lean álo niegadan iežan fitnodagas, nuba fitnodatdoaibma orui lunddolaš bálggis. Ohcejohka lea unni ja oadjebas ja dan dihtii álkes báiki álggahit fitnodatdoaimma.
Báberbarggut
Vaikko Iris Orava diđii ovddalgihtii, ahte fitnodatdoibmii ja eandalii sode-suorggi fitnodatdoibmii gullet olu báberbarggut, de lihkká son ii lean máhttán vuordit nu olu báberbargguid.
– Gávperegisttar, Valvira, Guovlluhálddahusvirgedoaimmahat ja Soteri-registtar leat váldán eambo áiggi go ledjen jurddašan.
– Álggahallái gávdno gal veahkki. Davvi- ja Nuorta-Lappi barggolašvuođaguovllu bokte ožžon álggahalli fitnošeaddji stártenruđa, illuda Iris. – Leaderis áiggun ohcat doarjaga reaidduid skáhppomii ja skuvlejumiide.
– Fysioterapevttaid ámmátlihttu lea dorjon olu, go lean ožžon lihtu bokte veahki fitnodaga álggahanmuttus. Lihtus barget áššedovdit ja juristtat, geat leat vudjon suorggi fitnodatdoibmii, ja geain lean ožžon čielga ja deaivilis rávvagiid fitnodatdoaimma álggaheami veahkkin. Lihtu bokte fidnen maiddái dáhkádusaid.
Sadji fitnodahkii gávdnui máttit Áilegas-dálus. Gielda láigoha dikšun- ja áššehaslanja liekkus muorradálus. Latnja lea čiŋahuvvon ja doppe sáhttá áicat boares dálu ráfi ja jaskatvuođa.
– Finaimet geahččamin moadde saji, muhto dása liikostin eanemusat. Pekko dárbbaša lanja eanáš dušše doaimmahahkan ja arkiivan, nuba sáhtán váldit áššehasaid dáppe vuostá hui geabbilit.
Áššehasat leat jo gávdnan bálvalusaid
– Áššehasat leamašan olu álggu rájes. Fysioterapevtta bálvalusaide gullet lihkastathárjehusaid rávven ja manuála gieđahallamat. Maiddái ruvven ja lihkadan- ja borramušrávven gullet bálvalusaide. Ohcejoga álšasále lea duos lahka ja juohke olbmui heivehuvvon álšasálerávvemat leat maiddái fállun. Maiddái neurologalaš veajuiduhttin lihkostuvvá.
– Áššehasat sáhttet ohcat njeallje geardde jagis Kela-buhtadusa, mii lea 15 euro/geardi. Buhtadussii ii dárbbaš doaktára gohččuma.
– Doaimma ovddideapmi lea mielas. Gárvánan jogajođiheaddjin, ja maiddái joga boahtá boahtteáiggis fitnodaga fállun.
– Áiggi sáhttá várret elektrovnnalaččat neahttasiidduid bokte. Finan maiddái ruovttuin, muhto fitnamiid galgá dán muttus várret telefona bokte, vai máhtán várret doarvái áiggi maiddái mátkkiide.
– Buoremus ášši fitnodatdoaimmas lea dat, ahte beassá bargat justa nu mo ieš háliida. Maiddái iežas áiggi hálddašeapmi lea somá, sáhttá ieš mearridit áigetávvaliid ja friijaáiggi.
Friijaáigi luonddus
Friijaáigi gollá eanáš luonddus. Iris ja náittosguoibmi Mikael gávnnadeigga seamma ráidodálus Rinkis, ja soai liikoba johtit luonddus birra jagi. Maiddái beana Ilpo hástá olggos ja vánddardit.
– Ohcejoga ja olles davvi guovllu luondu lea jáhkkemeahttun. Dáppe johtin lea álo fearán. Liikon maiddái skábmii, go dat addá lobi vuoiŋŋastit ja návddašit ruovttus.